Δεν είναι ο Covid-19

Στην Κύπρο, όπως σε όλες ανεξαιρέτως οι χώρες ανά την υφήλιο, ζει ένα μεγάλο ποσοστό συνανθρώπων μας με ιδιαιτερότητες, οι οποίες αφορούν ζητήματα υγείας (όπως χρόνιες ασθένειες και αναπηρίες). Ένα σημαντικό ποσοστό το αποτελούν παιδιά σχολικής ηλικίας, τα οποία μάλιστα φοιτούν σε κανονικά δημόσια σχολεία της χώρας μας.

Η ίδια η Κύπρος ανήκει στις χώρες εκείνες της Ευρώπης οι οποίες παρουσιάζουν επίσης ιδιαιτερότητες. Μια σημαντική ιδιαιτερότητα, είναι η αδυναμία μας -προς το παρόν ελπίζω- να συνδέσουμε τη θεωρία με την πράξη σε πολλά ζητήματα, μα περισσότερο σε ζητήματα ανθρωπιστικού περιεχομένου.

Με αφορμή το πρόσφατο γεγονός του αποκλεισμού των παιδιών με ιδιαιτερότητες από το σχολείο και ως πατέρας παιδιού με χρόνια ασθένεια και εκπαιδευτικός, θέλω να πω δυο λόγια για το ζήτημα αυτό: κάποια παιδιά παραμένουν ακόμα «τα άλλα παιδιά». Τα αόρατα παιδιά σε κοινή θέα. Διότι θεωρούμε ότι με το να κατασκευάσουμε ράμπες, να κάνουμε αναφορές εδώ κι εκεί ή να μιλούμε για ειδική εκπαίδευση και συμπερίληψη, ρίχνοντας ωραίους και επιστημονικούς όρους σαν κομφετί, έχουμε διευθετήσει το ζήτημα. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Είμαστε μια χώρα στην οποία όπου κι αν ανατρέξεις σχετικά με το ζήτημα, θα διαβάσεις κούφια γράμματα και θεωρίες για προγράμματα και σχεδιασμούς που θα γίνουν, έγιναν αλλά δεν έγιναν ή θα γίνονταν αλλά… Είμαστε μια χώρα όπου όλα μοιάζουν να συνοδεύονται από ένα «αλλά». Ακόμα κι όταν μιλούμε σε πολιτικό επίπεδο, κάπου υπάρχει κρυμμένο ένα «αλλά», το οποίο μπορεί να μην ακούγεται όμως είναι πάντα εκεί. Στην πραγματικότητα, κάθε σοβαρό ζήτημα που προκύπτει, όπως κακή ώρα η τρέχουσα πανδημία, αποκαλύπτει την ανεπάρκειά μας, την απουσία πολιτικών, την έλλειψη οργάνωσης και γενικότερα τη φιλοσοφία μας. Το σύστημά μας σε αυτό το ζήτημα είναι διάτρητο.

Διατυμπανίζουμε ισότητα στην εκπαίδευση, αλλά όχι για όλα τα παιδιά. Διατυμπανίζουμε συμπερίληψη στην εκπαίδευση αλλά χωρίς να συμπεριλαμβάνονται όλα τα παιδιά. Διατυμπανίζουμε ποιότητα στην εκπαίδευση, αλλά με πεπαλαιωμένα μέσα και ιδέες ή υιοθετώντας πρακτικές μη εφαρμόσιμες. Αναρωτιέμαι πότε θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από όλα αυτά και να περάσουμε στην πράξη και την ουσία.

Ο σκοπός μου δεν είναι ούτε να ασκήσω κριτική, ούτε να αναλύσω τις τρύπες του συστήματος εδώ. Τόσο εγώ όσο και άλλοι έχουμε και δημοσιεύσεις και μελέτες επί τούτου. Σκοπός μου είναι να πω για άλλη μια φορά ότι αφήνουμε πίσω παιδιά. Ότι εγκαταλείπουμε παιδιά και τα εγκαταλείπουμε καθιστώντας τα αόρατα σε κοινή θέα, κοιμίζοντας τη συνείδησή μας και αρνούμενοι να δούμε σοβαρά το ζήτημα. Αρνούμαστε να αναπτύξουμε ουσιαστικές πολιτικές, να δούμε τα δικαιώματά τους από την αρχή και να πάψουμε να τα θεωρούμε «τα άλλα παιδιά».

Τώρα με τον Covid-19 και την τηλεκπαίδευση, έχουμε ακούσει πραγματικά απίστευτα πράγματα. Όπως για παράδειγμα ότι τα παιδιά αυτά δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους, ότι δεν μπορούν να τηρήσουν τα πρωτόκολλα ασφαλείας και δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σχολεία τους, ότι η τηλεκπαίδευση συμπεριλαμβάνει πραγματικά και ουσιαστικά αυτά τα παιδιά κ.λπ κ.λπ. Όσον αφορά την τηλεκπαίδευση και τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των παιδιών, δεν μπαίνω καν στον κόπο να το σχολιάσω. Όσον αφορά την επιστροφή τους στα σχολεία, νόμιζα ότι γι’ αυτό έχουμε την ειδική εκπαίδευση, τους συνοδούς, τους ειδικούς επαγγελματίες, νόμιζα ότι είναι υποχρέωση του εκπαιδευτικού και κοινωνικού συστήματος να διασφαλίζει την ισότητα, να βρίσκει τρόπους, να παρέχει υποστήριξη σε όλους. Πάντα. Υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Αντίθετα, έχουμε ακυρώσει όλο τον μηχανισμό, έχουμε δομήσει λίστες Α και Β αφήνοντας έξω εκατοντάδες περιπτώσεις, με τους γονείς και τα παιδιά σε κατάσταση απελπισίας.

Δεν είναι οι ράμπες κυρίες και κύριοι. Δεν είναι το ατέλειωτο χαρτομάνι, τα βιντεάκια, οι πολύχρωμοι τοίχοι, οι εκδηλώσεις και οι εργασιούλες στα σχολεία. Είναι η πραγματική, βαθιά ενσυναίσθηση, η πραγματική σκληρή δουλειά μεταβολής μιας εμπεδωμένης πραγματικότητας, είναι η αλλαγή φιλοσοφίας από πάνω προς τα κάτω και όχι το αντίθετο. Γιατί στα κατώτερα στρώματα έχει γίνει τεράστια πρόοδος. Στα ψηλά δώματα όμως, προφανώς καμιά.

Είμαι βέβαιος ότι πολλοί θα με πουν υπερβολικό. Είναι εντάξει. Κανένας γονιός που περπατά αυτόν τον δρόμο όμως δεν θα με πει υπερβολικό και κανένας εκπαιδευτικός, συνοδός και ειδικός συνεργάτης που εργάζεται και φροντίζει αυτά τα παιδιά δεν θα διαφωνήσει ότι δεν είναι ο Covid-19. Κάθε φορά θα είναι κάτι άλλο στη θέση της πανδημίας. Απλώς η πανδημία έδειξε το πρόβλημα στο πραγματικό -σχεδόν- μέγεθός του. Είναι η φιλοσοφία μας.